Rusya, 20 Milyar Dolarlık alacağı karşılığında BOTAŞ'ı istiyor

Türkiye Rusya’dan aldığı doğal gaz ödemesini erteledi. Ötelenen borç miktarının 20 milyar doların üzerinde olduğu tartışılırken, iddialarla ilgili ne bakanlık ne de hükümet bir açıklama yapmadı. Bu ertelenen borcun BOTAŞ iletimin satışına neden olacağını paylaşan eski BOTAŞ Gaz Alım Daire Başkanı Aktürk “Gazprom Başkanı Miller, seçim sonrasında BOTAŞ’tan alacakları karşılığında BOTAŞ’ı devralabileceklerini ve bunu konuşacaklarını ifade etmiş” dedi.

Türkiye Rusya’dan aldığı doğal gazın ödemesini erteledi. Geçen yıl gündeme gelen konu birçok iddiayı da beraberinde getirirken, seçim öncesi Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi’nin (BOTAŞ) satışı söz konusu oldu. Uzmanlar öncesinde de Türkiye’nin bu borç erteleme meselesinin seçim hamlesi olduğunu değerlendirirken, borcun 20 milyar doların üzerinde olduğu konuşuluyor.

Enerji Bakanı Fatih Dönmez de borç ötelemeyi doğrularken, miktarı hakkında bir bilgi vermemişti. Demokrat Parti Genel İdare Kurulu Üyesi ve Eski BOTAŞ Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk, Gazprom’un BOTAŞ İletimi alacakları karşısında devralınacağını paylaştı. Gazprom Başkanı Aleksey Miller’in Türkmenistan ve Özbekistan gibi ülkeleri gezdiğini sosyal medya hesabı üzerinden paylaşan Aktürk “Seçim sonrasında BOTAŞ’tan alacakları karşılığında BOTAŞ’ı devralabileceklerini ve bunu konuşacaklarını, Mavi Akim ve diğer borç ve alacaklarla ilgili müzakerelerle birlikte ele alacaklarını ifade etmiş. Eğer mevcut Erdoğan yönetimi devam ederse kapalı kapılar ardında bunlar konuşulacak. Benden söylemesi” dedi. Rus Dışişleriyle Bakanıyla birlikte heyetin o bölgede olduğunu aktaran Aktürk şöyle devam etti:

“Gazprom Kırgızistan ve Tacikistan’a Özbekistan üzerinden gaz satacak o görüşülüyor. Bu ülkeler dolar ödeyecek, Özbekistan ise Rusya’ya Ruble ödemesi yapacak. Dolar/Ruble Özbekistan’da takas edilecek. Bu toplantılar esnasında bu konu öylesine gündeme gelmiş. Laf arasında sarfedilmiş cümleler var. Ama not edilmiş.”

Geçtiğimiz aylarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, katıldığı bir programda, BOTAŞ’ın Gazprom ile görüştüğünü söylemişti. Dönmez, borçların ertelenmesi dahil çok boyutlu görüşmelerin gerçekleştiğini belirterek “Erteleme de dahil birçok konuyu görüşüyoruz, özellikle maliyetlerle ilgili olarak. Onlar şu anda BOTAŞ muhatabı Gazprom ile görüşülüyor” dedi. Dönmez, 2 Mayıs akşamı bir televizyon programında yaptığı açıklamada “Rusya ile, Gazprom şirketi ile, geçen yıl fiyatlar olağanüstü artınca belli bir rakamın üzerindeki ödemelerin ertelenmesi konusunda mutabakat sağlandı, bir müzakere yapıldı” açıklamasını da yapmıştı. Ama açıklamanın detayı paylaşılmadı.

‘BOTAŞ VARLIK FONU’NDA ZATEN DENETLEYEN YOK’

Ali Arif Aktürk “Çok büyük ihtimalle bu ekonomik konjonktürde yapılacaklardan bir tanesi BOTAŞ’ı satmak. Varlık Fonu altında bir şekilde satılabilir. Bunun hesabını kitabını sonra da yok. Fonu zaten denetleyen yok. Türk Ticaret Kanunu’nda anonim şirketlerinin yönetim kurulu başkanı tüm varlıklarıyla sorumlu. Orada 29 şirket var. İstenilen tasarruf denetim olmadığı için istenilen tasarruf yapılıyor. BOTAŞ’ın da bölünmesi 5 günlük iş. O yüzden işler kolay. Sizin 20 milyarın üstünde bir alacağınız var bunun üzerine bir bardak suyu kimse içmez. Her türlü pazarlık konusu olur. Sonuçta bir alacak var” dedi.

‘İDDİALARA GÖRE BORÇ 24 MİLYAR DOLAR’

Bazı uzmanlarda konu hakkında sosyal medya hesapları üzerinden değerlendirmelerde bulundu. Ekonomist Murat Kubilay geçtiğimiz günlerde mevcut durumdan bahsederek, ekonomiyi zorla ayakta tutmaya çalıştıklarından bahsetmişti. Kubilay “İhracattaki döviz geliri karşılığı sağlanan reeskont kredilerinin de önemi ihmal edilebilir düzeye düştü. İkinci ana faktörse Rusya. Yani Türkiye’deki seçimlere hala dolaylı müdahale söz konusu. Hatırlayalım, önce Akkuyu için önden para gelmiş ardından oligark paraları akmıştı. Bu seferki ise BOTAŞ ile Gazprom arasındaki doğalgaz sözleşmesiyle ilintili. Resmi veri yok, çünkü Rusya bize kıyak geçmiş ve bunun karşılığında hangi ulusal çıkardan feragat ettiğimizi açıklamak istemiyorlar. İddia edilen miktar 24 milyar dolar. Bu kadar borcumuz ötelenmiş. Geride kalan kış ılık geçti ancak yine doğalgaz yaktık ve alımlarda Rusya ana oyuncu oldu. Elektrik santralleri ve sanayi de doğalgaz yakıyor. Peki bu sürede BOTAŞ’a TCMB’den satılan döviz ne kadar? Tamı tamına 0. Hemen söyleyeyim, Kapalı çarşı BOTAŞ’ın dişinin kovuğuna yetmez.”

ERTELENEN PARA BİLİNMEZLİĞİNİ KORUYOR

Rusya’nın ertelediği doğal gaz faturasının 20 milyar dolar tutarında olup olmadığı sorusuna Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez “Denilen rakam öyle değil, onu da düzeltmiş olalım” cevabını verdi. Ancak ertelenen tutara dair bilgi paylaşmayan Dönmez, anlaşmanın ödemeler dengesi için yapıldığını ifade ederek “Bu (müzakereler) tamamen Hazine ve Maliye Bakanlığı koordinasyonunda götürdüğümüz, ödemeler dengesi açısındandır. Bu ticari ilişkiler açısından her zaman yapılabilen, geçmişte de yapılan hadiseler” diye konuştu.

‘BOTAŞ TARİHİNDE BUNUN ÖRNEĞİ YOK’

Erteleme konusunda muhalefetten de eleştiri gelmişti. Rusya’ya doğalgaz borcunun ertelenmesi konusunda mevcut iktidarın açıklaması gereken soru işaretleri olduğuna işaret eden CHP’li Ahmet Akın “Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, seçime sayılı günler kala aylardır dile getirdiğimiz konuyu sonunda kabul etti. Rusya’dan ithal edilen doğalgaz borcunun kış döneminde ertelendiğini soru önergesiyle sorduk yanıt vermediler. Genel Kurul’da dile getirdik, sustular. Şimdi itiraf etmek zorunda kaldılar. Borç erteleme uygulamasının sıradan bir uygulama gibi göstermek istiyorlar. Ama bu öyle bir şey değil. BOTAŞ’ın tarihinde bunun bir örneği daha yok” dedi.

‘PUTİN TÜRKİYE’Yİ GAZ MERKEZİ YAPACAĞIZ DEMİŞTİ’

Daha önce Kazakistan’ın başkenti Astana’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme yapan RusyaBaşkanı Putin “Türkiye’de büyük bir ikmal merkezi kurabiliriz” önerisini tekrarlamıştı. Hatta “Çok hızlı bir şekilde Türkiye’de bir gaz merkezi kurabiliriz” demişti. Putin geçen yıl, Avrupa’ya gönderecekleri gazın fiyatının büyük oranda Türkiye’de kurulması beklenen merkezde belirleneceğini belirterek “Türkiye’nin doğalgaz altyapısı önemli potansiyele sahip. Kurulacak doğalgaz merkezinde ticaret için elektronik platform gelecek aylarda kurulabilir. Türkiye’nin doğalgaz altyapısı önemli potansiyele sahip. Kurulacak doğalgaz merkezinde ticaret için elektronik platform gelecek aylarda kurulabilir. Avrupalı tüketiciler için doğalgaz fiyatı büyük oranda Türkiye’deki merkezde belirlenecek. Avrupa’nın kendi merkezlerinde olanlar çılgınca. Şimdi de kendi elleriyle yaptıkları için bizi suçlu göstermeye çalışıyorlar.” Sonrasında Erdoğan da “Türkiye’den Avrupa’ya doğal gaz dağıtım merkezi için talimatları Putin ile birlikte verdik. Bu uluslararası bir dağıtım merkezi olacak” dedi.