Zincir marketlerin vade uyanıklığı

Türkiye’de market perakendeciliği devasa boyutlara ulaştı. Piyasada yerli, yabancı ve yerel birçok market zinciri faaliyet gösteriyor.

Gıda Perakendecileri Derneği verilerine göre, 2022 sonu itibarıyla Türkiye'nin gıda perakendesi pazarı toplam büyüklüğü 1.6 trilyon lira, marketlerin yer aldığı organize kanalın büyüklüğü ise 550 milyar lira seviyesinde bulunuyor.

2023 sonuçları net çıkmadı ama gıda perakendesinin büyüklüğünün 2 trilyon lirayı aştığı tahmin ediliyor. Organize kanalın büyüklüğünün de 1 trilyon liraya yaklaştığı öngörülüyor.

Sadece yerel kanallarda 232 adet market zinciri var. 232 yerel marketin toplam 7 bin şubesi bulunuyor. Discount market tarafında ise şube saşısı 40 binin üzerinde.

Ulusal marketlerdeki sayı ise 7 bin 233 adet. Gördüğünüz gibi devasa bir yapıdan bahbediyoruz. Bu market zincirlerinin raflarına ise binlerce tedarikçi mallarını bırakıyor.

Bunların içinde çok büyük gıda şirketleri de var, KOBİ seviyesinde şirketler de.

Bu şirketler ile market zincirleri arasındaki ticarette vadeler 90 günden başlayıp 180 güne kadar uzuyordu. Bu vade sisteminde en çok küçük ve KOBİ seviyesindeki tedarikçiler zorlanıyordu. Ticaret Bakanlığı da bu duruma el koymuş, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren yürürlüğe giren bir yönetmelik hazırlamıştı. Yönetmeliğe göre üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ödeme süresi “45 gün” olarak öngörüldü.

Bu süre, alacaklının ölçeğinin borçlunun ölçeğinden küçük olması durumunda küçük ölçekli alacaklı işletmeyi korumak amacıyla “30 gün” olarak belirlendi.

Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulmayan tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ise ödeme süresi, alacaklının ölçeğinin borçlunun ölçeğinden küçük olması durumunda yine aynı amaçla “60 gün” olarak belirlendi.

Yani yönetmelik bunun dışında bir vade seçeneği sunmuyor. İfadeler gayet net.

Ancak piyasada uygulama böyle değilmiş. Şimdilik adı bizde saklı olan bazı market zincirleri uyanıklık yapmaya başlamış.

KOBİ seviyesindeki işletmelerle anlaşma yaparken 60 gün vade sınırını lütuf edermiş gibi uygulayıp bir de tedarikçi zincirinden yapılan ticaretin yüzde 2’si oranında komisyon istiyorlarmış.

Yönetmelikten haberi olmayan tedarikçiler de market zinciri yöneticilerinin kendilerine “kıyak yaptığını” zannedip aylık yüzde 2’lik komisyonları kabul ediyormuş. Ticaret Bakanlığı’nın yönetmeliği gayet açık.

60 günden fazla vade isteyemeyecekleri gibi komisyon da talep edemezler. Aksi uygulamaları bize iletin, teşhir edelim. Zincir marketlere tedarik sağlayan üretici şirketlere uyaralım istedik…

Kaynak: Para Dergisi